Koronarografia, inaczej angiografia tętnic wieńcowych, jest najdokładniejszym badaniem pozwalającym na ocenę stanu tętnic wieńcowych, czyli tętnic doprowadzających krew, tlen i składniki odżywcze do mięśnia sercowego, tym samym zapewniając jego prawidłowe działanie.

Badanie polega na podaniu kontrastu do tętnic wieńcowych i wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich, które ostatecznie składają się na film, pokazujący jak kontrast przepływa przez naczynia. W trakcie zabiegu możliwe jest zlokalizowanie zwężeń oraz zamknięć tętnic wieńcowych, które utrudniają dopływ krwi do mięśnia sercowego.

 

Jak wygląda badanie?

 

Badanie przeprowadza się w specjalnie przygotowanej pracowni, w której znajduje się ruchomy aparat rentgenowski. W trakcie badania pacjent leży na plecach na stole, wokół którego porusza się aparat prześwietlający klatkę piersiową. Badanie rozpoczyna się od znieczulenia miejsca wprowadzenia cewnika do koronarografii, którym najczęściej jest tętnica udowa (w pachwinie) lub tętnica promieniowa (na przedramieniu). Następnie lekarz przeprowadzający badanie wykonuje niewielkie nacięcie skóry, nakłuwa tętnicę i wprowadza do niej cewnik (długi, cienki, giętki przewód). Cewnik jest przesuwany coraz głębiej, wewnątrz naczyń, aż dostanie się do aorty, a stamtąd do tętnic wieńcowych.Kontrast wpuszczany jest kolejno do każdej z kilku tętnic wieńcowych, a cała procedura jest rejestrowana w postaci filmu. Po zakończeniu badania lekarz delikatnie usuwa cewnik.

 

Jak się przygotować do planowej koronarografii?

 

• Badanie wykonuje się na czczo. Przed badaniem można pić niewielkie ilości wody.

• Jeśli z jakiegoś powodu pacjent przyjmuje leki „rozrzedzające krew” (np. acenokumarol, warfarynę), na kilka dni przed badaniem należy skontaktować się z lekarzem, który udzieli wskazówek kiedy i w jaki sposób odstawić lek oraz czym go zastąpić na czas pobytu w szpitalu.

• Leków takich jak kwas acetylosalicylowy (popularna aspiryna sercowa), klopidogrel, tikagrelor nie trzeba odstawiać.

• Jeśli pacjent cierpi na cukrzycę, leczoną lekami doustnymi, przed badaniem należy skontaktować się z lekarzem w celu ustalenia leczenia na czas badania.

• Pacjent może zostać poproszony o zgodę na ogolenie pachwin, aby przygotować miejsce wprowadzenia cewnika do badania.

• O przypuszczalnej ciąży podobnie jak i uczuleniach na środki kontrastowe i leki należy poinformować lekarza.

• Do szpitala pacjent powinien zgłosić się z pełną dokumentacją medyczną, listą leków jakie aktualnie przyjmuje wraz z ich dawkowaniem oraz z oryginałem wyniku badania grupy krwi.

 

Jakie są możliwe powikłania badania?

 

• Najczęściej zdarzające się powikłania, to powikłania miejscowe, związane z miejscem wprowadzenia cewnika do tętnicy: uszkodzenie tętnicy, krwawienie, powstanie krwiaka, tętniaka rzekomego, przetoki tętniczo-żylnej, zator, zakrzep, niedokrwienie kończyny, zakażenie.

• Uszkodzenie czynności nerek przez środek kontrastowy. Prawdopodobieństwo tego powikłania jest większe u osób, u których już wyjściowo stwierdza się upośledzoną czynność nerek.

• Uczulenie na środek kontrastowy.4) Przemijające zaburzenia neurologiczne.

• Tzw. reakcja wazo-wagalna, czyli spadek ciśnienia tętniczego i zwolnienie akcji serca, objawiające się najczęściej zawrotami głowy, osłabieniem, wzmożoną potliwością i nudnościami.

• Groźne powikłania, takie jak poważne krwawienia, groźne zaburzenia rytmu serca, ostra niewydolność krążenia, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu, i zgon, zdarzają się rzadko i obejmują <1% przypadków. W dużej mierze zależą one od ogólnego stanu zdrowia i chorób współistniejących.

 

 

Co dzieje się po badaniu?

 

Postępowanie po zakończeniu koronarografii zależy od miejsca wprowadzenia cewnika do naczyń. Jeśli cewnik wprowadzony był przez tętnicę promieniową, czyli „z ręki”, wtedy tzw. koszulka, czyli element z tworzywa sztucznego, który ułatwia wprowadzanie cewnika do tętnicy, jest usuwana z naczynia najczęściej od razu po zakończeniu badania. Tętnica zostaje zabezpieczona poprzez zawiązanie na ręce bardzo ciasnego opatrunku uciskowego. Pacjent pozostaje w łóżku przez kilka godzin, nie ruszając kończyną, natomiast opatrunek jest luzowany co kilkadziesiąt minut, aż do jego całkowitego usunięcia.

W przypadku nakłucia tętnicy udowej, koszulka najczęściej pozostaje w tętnicy do kilku godzin po badaniu, zabezpieczona opatrunkiem. Po kilku godzinach lekarz usuwa koszulkę, a miejsce nakłucia pozostaje zabezpieczone grubym wałkiem owiniętym opatrunkiem uciskowym. Wałek wraz z opatrunkiem pozostawiane są na kolejnych kilka godzin. Przez cały ten czas pacjent pozostaje w pozycji na wznak, nie poruszając się, aby nie uszkodzić tętnicy udowej (całość trwa nawet 8-10h).

W obu przypadkach pacjent nie przyjmuje pokarmów aż do usunięcia ucisku na tętnicę, może pić wodę.

 

Koronarografia, i co dalej?

 

Istnieje kilka scenariuszy, wg których może potoczyć się badanie. Wszystko zależy od obecności zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych oraz od ich stopnia zaawansowania.

1) W koronarografii nie stwierdzono zmian miażdżycowych lub zmiany miażdżycowe są obecne, ale nie są na tyle istotne, żeby naprawiać je w sposób zabiegowy.

W takiej sytuacji postępowanie kończy się na samej koronarografii. Pacjent zostaje zakwalifikowany do tzw. leczenia zachowawczego, czyli musi przyjmować leki.

2) Zmiany miażdżycowe w tętnicach wieńcowych są istotne i wymagają leczenia zabiegowego.

W takiej sytuacji istnieje kilka możliwości, których zastosowanie zależy od charakteru i zaawansowania zmian w tętnicach wieńcowych a także od wieku i stanu pacjenta:

• PCI- zabieg przezskórnej angioplastyki wieńcowej, potocznie nazywany „stentowaniem”. Zabieg najczęściej wykonywany jest od razu po zakończeniu koronarografii, ale w niektórych przypadkach może być odroczony;

• CABG- zabieg pomostowania aortalno-wieńcowego, czyli tzw. by-passy;

• tzw. zabiegi hybrydowe, będące połączeniem dwóch poprzednich możliwości leczenia.

Cała procedura trwa od 30 min do kilku godzin, w zależności od tego czy zakończona zostaje na samym badaniu, czy konieczne jest jednoczasowe wykonanie zabiegu przezskórnej angioplastyki wieńcowej.